Habang patuloy na tumataas ang presyo ng pagkain at lalong nalalagay sa alanganin ang kabuhayan ng mga nasa kanayunan, muling nabibigyang pansin ang kalagayan ng agrikultura sa Pilipinas. Ang lumalawak na agwat sa pagitan ng presyo ng palay sa bukid at halaga nito sa pamilihan—kasabay ng tumitinding pag-asa ng bansa sa imported na pagkain—ay nagbunsod ng mga tanong ukol sa seguridad sa pagkain at kapakanan ng mga magsasaka. Habang inaalala ng bansa ang mayamang kasaysayan nito sa agrikultura, dumarami ang nananawagan ng mga reporma na tunay na maglalagay sa mga magsasakang Pilipino sa sentro ng mga patakaran. Ang kasalukuyang sitwasyon ay hindi lamang usapin ng ekonomiya—ito ay tungkol sa dangal, soberanya, at kaligtasan ng ating bansa.
Minsan nang naging lider sa agrikultura sa rehiyon ang Pilipinas, lalo na nang maitatag ang International Rice Research Institute (IRRI) sa Los Baños, Laguna noong 1960. Sa panahong iyon, ang mga pagsasaliksik at teknolohiyang agrikultural ng bansa ay nakatulong upang mapataas ang ani ng palay sa buong Asya. Dati-rati, ang mga dayuhang iskolar at opisyal ay pumupunta sa Pilipinas upang matuto sa ating mga pamamaraan sa pagsasaka. Ngayon, matapos ang ilang dekadang maluwag na polisiya sa pag-aangkat at kakulangan sa pamumuhunan sa agrikultura, nararanasan natin ang isang istruktural na krisis—nasasakripisyo ang seguridad sa pagkain at unti-unting nawawala ang ating kakayahang umasa sa sariling ani.
Noong Abril 2025, pumuna si Pangalawang Pangulo Sara Duterte sa pamamahagi ng ₱20 kada kilong bigas sa mga lalawigan sa Visayas, na tinawag niyang “huli na at kulang pa,” kasabay ng obserbasyon na tila politikal ang timing ng programa bago ang halalan (GMA Network). Matapos ang kanyang pahayag, tinawag naman ni Kalihim Francisco Tiu Laurel Jr. ng Kagawaran ng Agrikultura na “isang insulto sa mga lokal na magsasaka” ang kanyang mga salita, matapos niyang ihayag ang pag-aalala na baka hindi ligtas kainin ang bigas na ibinibigay ng gobyerno (Cebu Daily News).
Ang mga pahayag na ito ay sumasalamin sa mas malawak na paninindigan ni Bise Presidente Duterte para sa pagbibigay-prayoridad sa mga magsasaka—sa suporta man o sa pagpapatupad ng polisiya—upang maibalik ang tiwala sa mga programang pangbigas ng gobyerno at palakasin ang seguridad sa pagkain.
Mga Rekomendasyong Pang-Polisiya: Pagtutok sa Magsasaka Bilang Pundasyon ng Hinaharap ng Agrikultura
Ayon sa mga eksperto, civil society organizations, at institusyong gaya ng Asian Development Bank (ADB), kinakailangang agad ang mga sumusunod na reporma upang maisalba at palakasin ang sektor ng agrikultura sa Pilipinas:
1. Maingat at Maayos na Pamahala sa Pag-aangkat
Sa ilalim ng Rice Tariffication Law ng 2019, pinalitan ang limitasyon sa dami ng inaangkat na bigas ng buwis (taripa) na 35–40%. Kasama nito ang Rice Competitiveness Enhancement Fund (RCEF) upang matulungan ang mga magsasaka. Ngunit dahil dito, tumaas ang importasyon ng bigas, bumagsak ang presyo ng palay, at nawalan ng kita ang mga lokal na magsasaka (Wikipedia).
2. Istruktural na Reporma sa Labas ng Taripa
Ayon sa ADB (Mayo 2025), hindi sapat ang paglalagay ng taripa upang maresolba ang pangmatagalang suliranin sa industriya ng bigas. Kailangan ang matalinong polisiya batay sa datos, kalakip ang institusyonal na reporma at pamumuhunan upang mapanatiling matatag ang kabuhayan ng mga magsasaka (ssricenews.com).
3. Mekanisasyon at Suporta sa Kooperatiba
Sa isang ADB forum, binigyang-diin ng mga eksperto na ang pagpapalawak ng sakahan at paggamit ng makabagong teknolohiya ay susi upang mabawasan ang pag-asa sa imported na bigas at mapataas ang ani. Kailangan ng polisiya na susuporta sa mga samahan ng maliliit na magsasaka upang magkaroon sila ng access sa makinarya, pautang, at pasilidad (bworldonline.com).
4. Dagdag na Pondo Para sa Agrikultura
Bagamat halos 25% ng lakas-paggawa ng bansa ay nasa agrikultura, napakaliit ng bahagi ng pambansang badyet ang inilalaan dito. Kailangan ang mas malaking pondo para sa irigasyon, pasilidad sa ani, pananaliksik, at pautang sa kanayunan.
5. Modernisasyon at Transparency sa National Food Authority (NFA)
Kailangang bigyang kapangyarihan ang NFA upang magkaroon ng sapat na buffer stock ng bigas at mais na maaaring gamitin sa panahon ng emergency o krisis. Ang malinaw na oversight at transparency sa pamamahagi ay mahalaga upang masiguro ang patas na benepisyo para sa mga konsumer at mga magsasaka.
Panawagan sa Lahat
Ang kritisismo ni Bise Presidente Sara Duterte sa programa ng pamimigay ng bigas ay nagpapakita ng kanyang patuloy na paninindigan para sa kapakanan ng magsasaka, kalidad ng produkto, at tamang timing sa implementasyon ng mga polisiya. Sa gitna ng masalimuot na sitwasyong agrikultural sa bansa—na binuo ng sobrang pag-asa sa importasyon at kakulangan sa pamumuhunan—kinakailangang tayo ay lumipat tungo sa mga patakarang inuuna ang magsasaka at katatagan ng lokal na produksyon.
✅ Bigyang-prayoridad ang lokal na produksyon
✅ Siguraduhin ang patas na presyo ng palay sa bukid
✅ Limitahan ang sobrang pag-angkat ng pagkain
✅ Gawing marangal at produktibo ang pagsasaka
Ang tunay na seguridad sa pagkain ay hindi lamang tungkol sa murang presyo—ito ay ang pagbibigay kapangyarihan sa magsasakang Pilipino at muling pagbuhay sa kakayahang kumain mula sa sariling ani.
